Aardgasprijzen in Europa kelderen doordat abnormaal zachte winter de vraag doet dalen

Hoewel de warmte van de voorbije weken zorgwekkend is vanuit klimatologisch standpunt, was ze een zegen voor landen die het moeilijk hebben met de stijgende levensduurte, waar de energiefactuur en inflatie immers fors gestegen zijn. Dit staat in schril contrast met de vrieskou van begin december, toen men vreesde dat de aardgasvoorraden te snel uitgeput zouden raken. Regeringen en consumenten waren heel de zomer lang ongerust dat ze met stroomonderbrekingen geconfronteerd zouden worden nadat Rusland de gaskraan dichtdraaide naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne. Maar de voorraden zijn nu meer gevuld dan normaal, en sommige landen sturen zelfs gas terug naar de opslagtanks omdat de vraag zodanig gedaald is door de zachtere temperaturen. Volgens Maxar Technologies ligt de vraag naar verwarming in Europa momenteel onder het tienjarig gemiddelde. Gecombineerd met de invoer van vloeibaar aardgas en energiebesparende maatregelen voor bedrijven en gezinnen groeit het vertrouwen dat het continent deze winter zonder kleerscheuren kan doorkomen en een tekort aan gas zal vermijden. De hoge voorraden (zie grafiek) aan het einde van het koude seizoen - in Duitsland zijn de opslagtanks voor circa 91% gevuld, in vergelijking met 54% een jaar geleden - maken het makkelijker om de voorraden op tijd aan te vullen voor de volgende winter.

Bijgevolg sloten de Europese gasfutures in januari af op hun laagste niveau sinds oktober 2021, terwijl ook de elektriciteitsprijzen scherp gedaald zijn (zie grafiek). En misschien zullen ze nog meer dalen, want Maxar voorspelt winderig weer in het VK en continentaal Europa, waardoor de hoeveelheid opgewerkte windenergie zal stijgen en het gasverbruik daarentegen zal dalen. Doordat er meer zonne- en windenergie wordt opgewekt, zal de kostprijs van de opgewekte elektriciteit op basis van aardgas dit jaar met 39% dalen in tien van de grootste elektriciteitsmarkten van Europa, zo schat S&P. De situatie is zodanig veranderd dat er nu te véél vloeibaar aardgas wordt geleverd! De constante toevoer uit niet-Russische bronnen zal wellicht verhinderen dat de marktprijs opnieuw stijgt naar de records van vorig jaar.

De dreiging van een recessie en de vernietiging van de vraag in grote energieverbruikende delen van de wereld zal de actualiteit op korte termijn blijven overheersen op de energiemarkt en de energieprijzen doen dalen. De vrees is dat nieuwe maatregelen van de centrale banken om de inflatie te bestrijden (meer informatie in het hoofdstuk over obligaties) niet alleen de vraag zullen doen krimpen maar ook de sterke dollar, een gesel voor grondstoffen, nog meer in waarde zullen doen stijgen.

• Nu de economische groei vertraagt, zijn de prijzen van belangrijke grondstoffen - gaande van olie tot koper en tarwe - in de voorbije weken gedaald (-25% in euro), waardoor de druk op de kostprijs voor de productie van goederen en voeding afneemt. Het wordt opnieuw goedkoper om grondstoffen te vervoeren, nu de aanvoerketens zich langzaam herstellen van de pandemie (zie grafiek). Na de ergste inflatieschok in decennia, zal elke regio zich in zijn eigen tempo herstellen, hoewel Europa het moeilijk blijft hebben. Maar voor de rest van de wereld zou de inflatie normaal moeten dalen in de eerste helft van het jaar. Dit betekent echter niet dat we al snel zullen terugkeren naar de periode van lage inflatie vóór de dubbele schok van de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne, noch dat het einde van de monetaire verkrapping in zicht is. Huurprijzen en arbeidsintensieve diensten zullen wellicht duurder worden, nu de arbeidsmarkt krap blijft en de lonen stijgen. Er zijn ook structurele krachten aan het werk, zoals de sputterende globalisering en de beperkte groei van de beroepsbevolking die de druk op de prijzen mogelijk in stand zullen houden.

• Niettemin stemt de recente trendbreuk op de grondstoffenmarkten overeen met wat al sinds begin jaren ‘40 gebruikelijk is: grondstoffen zijn een betrouwbare beleggingscategorie die sterk presteert wanneer de inflatie hoog is. Maar zodra de piek van de inflatie bereikt is, zakt het rendement op deze activaklasse doorgaans naar nul.
• Bovendien houdt de plotse opheffing van de coronabeperkingen in China in de winter ook negatieve risico’s in voor de vraag naar energie en grondstoffen. Hoewel de versoepeling van de coronamaatregelen aanvankelijk voor een toename van de mobiliteit zorgde - de grootste binnenlandse luchtvaartsector ter wereld boekte een stevig herstel - zal dit herstel mogelijk geen lang leven beschoren zijn. Als het aantal besmettingen fors stijgt (zie grafiek) en het gezondheidssysteem hieronder bezwijkt, zal er vraag vernietigd worden. Het land maakt zich op voor enkele woelige weken en maanden, waarbij de economie af te rekenen zal krijgen met een mogelijk tekort aan arbeidskrachten en onderbrekingen van de productie.

Vandaar dat we besloten hebben om gedeeltelijk winst te nemen op grondstoffen door onze blootstelling terug te brengen van overwogen naar neutraal, ook al is de energiecrisis waarschijnlijk nog lang niet voorbij. Hoewel de Europese gasprijzen op hun laagste peil sinds 2021 noteren, zijn ze nog altijd drie keer hoger dan het tienjarig gemiddelde tot 2020. En het dichtdraaien van de Russische gaskraan blijft een probleem, omdat het moeilijk is om zulke grote volumes te vervangen. Dagelijks vloeit er ongeveer 80% minder gas naar de Europese Unie dan in dezelfde periode vorig jaar, en het risico is reëel dat de resterende leveringen geannuleerd worden. Dat is een reden waarom de overheid de burger nog altijd aanmoedigt om energie te besparen. Ook het weer kan snel omslaan. En we zien ook dat de kloof tussen de wereldwijde energieprijzen en de investeringen in de productie dit jaar nog groter was (zie grafiek), wat mogelijk zal resulteren in een krappere markt wanneer de vraag uiteindelijk opnieuw aantrekt. Een opleving van de Chinese economie kan de concurrentie aanwakkeren, terwijl het aanbod schaars zal blijven tot er nieuwe capaciteit op de markt komt in 2025. De olieprijzen zijn in 2022 met 47% (in euro) gestegen, terwijl de kapitaalinvesteringen in de oliesector slechts met 6% gestegen zijn. De laatste keer dat de olieprijs gestegen is tot het niveau van 2022, werd er 736 miljard dollar geïnvesteerd in olie, bijna twee derde meer dan nu. Nu de energietransitie aan belang wint en de wereld afstapt van fossiele brandstoffen, kan deze investeringsmalaise in de energiesector nog enkele jaren aanslepen.